ËÅÊÖ 2. МЕНЕЖЕРИЙН ГҮЙЦЭТГЭХ ҮҮРЭГ, УР ЧАДВАР, ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЁС ЗҮЙ

ËÅÊÖ 2. МЕНЕЖЕРИЙН ГҮЙЦЭТГЭХ ҮҮРЭГ, УР ЧАДВАР, ҮЙЛ
АЖИЛЛАГААНЫ ЁС ЗҮЙ
Ýíý ñýäâèéí õүðýýíä ñóðàëöàã÷ äàðààõ ÷àäâàðûã ýçýìøèíý
• Ìåíåæåð ãýæ õýí áîëîõûã òàéëáàðëàæ ÷àäàã áîëîõ
• Ìåíåæìåíòèéí òүâøíүүäèéí ÿëãààã òîîðõîéëæ ÷àääàã áîëîõ
• Ìåíåæåðèéí ãүéöýòãýõ үүðýã, óð ÷àäâàðò òàâèãäàõ øààðäëàãûí үíäñýí
îéëãîëòûã ýçýìøèõ
• Ìåíåæåðèéí үéë àæèëëàãààíû ñ çүéí íèéòëýã õýì õýìæýý, ãүéöýòãýõ
үүðýã, ìåíåæåðèéí ñ çүéí óð ÷àäâàðûí òóõàé ìýääýã áîëîõ
Ìåíåæåð ãýæ õýí áý?
Óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ àæèë ìýðãýæëèéã ýçýìøñýí ìýðãýæèëòýíã ìåíåæåð
ãýäýã. Ìåíåæåð íü õýñýã íýãæ ýñâýë үéë àæèëëàãààã óäèðäàæ áàéãàà õóâü õүí
þì. Ìåíåæåðèéí үéë àæèëëàãàà, ìýäëýã, óð ÷àäâàðààñ ñèñòåìèéí èðýýäүé
øóóä øàëòãààëäàã. ̺í áàéãóóëëàãà òîìðîõ òóñàì ìåíåæåðèéí үүðýã
õàðèóöëàãà óëàì íýìýãääýã. Àæëûí à÷ààëàë èõñýõèéí õýðýýð ìåíåæåð өөðèéí
óäèðäëàãàä àæèëëàã÷äàä çàðèì àæèë үүðãýý õàðèóöóóëàõ çàìààð áîñîî
÷èãëýëä, ýñâýë үéëäâýðëýë, ìàðêåòèíã çýðýã òîäîðõîé ÷èãëýëèéí àæèë үүðãèéã
õàðèóöóóëàõ çàìààð õýâòýý ÷èãëýëä ñèñòåì өðãөæäөã.
Áàéãóóëëàãà òîìðîõ òóñàì áàéãóóëëàãûã óäèðäàõ үéë ÿâö èëүү òөâөãòýé áîëæ,
èëүү íàðèéí ìýðãýøñýí õүìүүñ õýðýãòýé áîëäîã. Ìåíåæìåíòèéí òүâøèí íü
òóõàéí ìåíåæåðèéí үүðýã õàðèóöëàãà, ýðõ ìýäëèéã õàðóóëäàã.
Àíõàí øàòíû ìåíåæåð: ýýëæèéí àõëàõ ñóâèëàã÷, áàãèéí áàãà ýì÷, òàñãèéí àõëàõ
ñóâèëàã÷ çýðýã áóñäûã óäèðäàõ үүðýã õүëýýäýããүé ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíûã
óäèðääàã ìåíåæåðүүä.
Äóíä òүâøíèé ìåíåæåð: Òàñàã, íýãæèéí ýðõëýã÷, ñóâèëãààíû àëáàíû äàðãà,
ñóâèëàõóéí ìåíåæåð, åðºíõèé ñóâèëàã÷ çýðýã өөðèéí óäèðäëàãàä àæèëëàæ
áàéãàà ìåíåæåðүүäèéí үéë àæèëëàãààã òөëөâëөæ, çîõèîí áàéãóóëæ, ìàíëàéëæ,
õÿíàäàã ìåíåæåðүүä
Äýýä òүâøíèé ìåíåæåð: Ãүéöýòãýõ çàõèðàë, åðөíõèé çàõèðàë, åðөíõèé ìåíåæåð,
îðëîã÷ çàõèðàë, ðåêòîð, óäèðäàõ çөâëөëèéí äàðãà ãýõ çýðýã áàéãóóëëàãûí үéë
àæèëëàãààã áүõýëä íü óäèðääàã ìåíåæåðүүä
Ôóíêöèîíàëü ìåíåæåð: Àëü ÷ òүâøèíä ìåíåæðèéí ÿâóóëàõ үéë àæèëëàãàà îëîí
òîîíû, õàðèëöàí óÿëäààòàé àæèë үүðãýýñ áүðääýã. Ýäãýýð àæèë үүðýã òóñ
áүðòýé õîëáîîòîé õàðèóöëàãà, õөäөëìөðèéí õóâààðü òîäîðõîé áîë
ôóíêöèîíàëü ìåíåæåð ãýæ íýðëýäýã. Ôóíêöèîíàëü ìåíåæåð çөâõөí òîäîðõîé
÷èãëýëèéí үéë àæèëëàãààã õàðèóöäàã áөãөөä үéë àæèëëàãààíû òóõàéí
òàëáàðòàé õîëáîîòîé ìýðãýøëèéí ìýäëýã èëүү èõýýð õýðýãòýé áîëäîã, Æèøýý
íü ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãà äàõü òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûí õÿíàëòûí
ìåíåæåð,
Ñàéí ìåíåæåðèéí øèíæ: “Õàðáðèäæ Õàóñ”-ûí ñóäàëãààãààð ñàéí ìåíåæåðèéí
øèíæ ÷àíàðóóäûã äàðààõ áàéäëààð òîãòîîæýý. ¯¿íä:
• Îéëãîìæòîé çàõèðàìæ, óäèðäàìæ өãäөã áàéõ
• Íýýëòòýé õàðèëöààã äýìæäýã áàéõ
• Õүìүүñýý ñóðãàæ, äýìæäýã áàéõ
• Áîäèò áàéäëûã õүëýýí çөâøөөðäөã áàéõ
• Öàã үåýñ õîöðîõãүé áàéõ
• Áàéãóóëëàãàä àæèëëóóëàõààð çөâ õүìүүñèéã ñîíãîæ àâäàã áàéõ
• Ñàíõүүãèéí үéë àæèëëàãàà, øèéäâýðүүäèéã îéëãîäîã áàéõ
• Èííîâàöè, øèíý ñàíààã äýìæäýã áàéõ
• Óäèðäëàãàä áàéãàà õүìүүñò õýðýãòýé үåä íü òîäîðõîé ýöñèéí øèéä өã÷
÷àääàã áàéõ
• Õýçýý ÿìàãò øóëóóí øóäàðãà áàéõ
Ìåíåæåðèéí ¿éë àæèëëàãàà: Ìåíåæåðèéí үéë àæèëëàãààã 1970-ä îíä Õåíðè
Ìèíöáåðãè äàðààõ áàéäëààð òîäîðõîéëñîí áàéäàã.
1. Õàðèëöààòàé õîëáîîòîé үéë àæèëëàãàà. Ýíý íü äýýä òүâøíèé
ìåíåæåðүүäýä èëүү à÷ õîëáîãäîëòîé.
• Òýðãүүëýõ
• Ìàíëàéëàõ
• Õîëáîõ
2. Ìýäýýëýëòýé õîëáîîòîé үéë àæèëëàãàà. Ýíý íü äóíä òүâøíèé
ìåíåæåðүүäýä èëүү à÷ õîëáîãäîëòîé.
• Ñýðýìæòýé áàéõ
• Ìýäýýëëýýð õàíãàõ
• Òөëөөëөõ
3. Øèéäâýðòýé õîëáîîòîé үéë àæèëëàãàà. Ýíý íü äóíä, äîîä òүâøíèé
ìåíåæåðүүäýä èëүү à÷ õîëáîãäîëòîé.
• Ñàíàà÷èëãàòàé áàéõ
• Áýðõøýýëèéã àðèëãàõ
• Íөөö õóâààðèëàõ
• Çөâøèëöөõ
Õàðèëöààòàé õîëáîîòîé үéë àæèëëàãàà:
1. Áàéãóóëëàãûã òýðãүүëýõ үүðýã: Õàðèëöààòàé õîëáîîòîé үéë àæèëëàãààíä
áàéãóóëëàãûã òýðãүүëýõ ÷èã үүðýã ÷óõàë þì. Ìåíåæåðүүä îëîí íèéòèéí өìíө
áîëîí áàéãóóëëàãà, õàðèóöñàí õýñãýý òөëөөëөí ñëîëûí øèíæ ÷àíàðòàé îëîí
үéë àæèëëàãààíä îðîëöäîã. Äóíä äîîä òүâøíèé ìåíåæåðүүä ÷ èéì үéë
àæèëëàãààíä îðîëöäîã áîëîâ÷ ýíý íü õàðüöàíãóé áàãà, үүðýã õàðèóöëàãà íü
õөíãөâòөð áàéäàã.
2. Ìàíëàéëàõ: Ýíý íü àæèëëàãñäàä óðàì өãөõ, àæèëòàé õîëáîîòîé үéë
àæèëëàãààã ÷èãëүүëýõ, àæèëä õàíäàõ õàíäëàãûã òөëөâøүүëýõ, áàéãóóëëàãûí
çîðèëãîä õүðýõýä òóñ áîëîõóéö үéë àæèëëàãààíä äýìæëýã үçүүëýõ çýðýã àëáàí
ñíû ýðõ ìýäëèéí òóñëàìæòàéãààð òýð áүð ãүéöýòãýõ áîëîìæãүé àæèë үүðãүүä
áàéäàã.
3. Õîëáîõ үүðýã: Ìåíåæåðүүä áàéãóóëëàãà äîòîðõ, ýñâýë áàéãóóëëàãàòàé
õàðüöàõ õóâü õүìүүñ, áүëãүүäèéí õàðüöààíä õîëáîã÷èéí үүðãèéã ãүéöýòãýäýã.
Ýíý үүðýã íü íèéëүүëýã÷èäòýé õàðèëöàà õîëáîî òîãòîîõ, ãүéöýòãýëèéí үð
өãөөæèéã ñàéæðóóëàõàä øààðäëàãàòàé àæëûí õýñãүүäèéí үéë àæèëëàãààã
çîõèöóóëàõ, õýñýã íýãæүүäèéí үéë àæèëëàãààíû õîîðîíäûí óÿëäàà õîëáîîã
õàíãàõàä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé.
Ìýäýýëýëòýé õîëáîîòîé үéë àæèëëàãàà:
1. Ñýðýìæòýé áàéõ: Ýíý íü çºâõºí äóíä òүâøíèé ìåíåæåðүүäèéí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã
áèø áºãººä áóñàä ìåíåæð¿¿äýä ÷ õàìààòàé.
• ìýäýýëëèéã öàã òóõàéä íü àâ÷, үéë àæèëëàãààíû ÿâöûã àæèãëàõ
• ýãçýãòýé ìө÷èä çөâ øèéäâýð ãàðãàõ,
• àñóóäëûã øèéäâýðëýõ áýëòãýëòýé áàéõ
• áàéãóóëëàãà äàõü үéë àæèëëàãààã ÷èãëүүëýõ çàìààð ãүéöýòãýëèéã
ñàéæðóóëæ ÷àääàã áàéõ
2. Ìýäýýëýë òүãýýõ: Ìýäýýëýë íýýëòòýé, áүðýí ãүéöýä áàéõ òóñàì үéë
àæèëëàãààíä äýìæëýã îëæ àâàõ áîëîìæ èõýñäýã. Àæèëëàãñàä, ìåíåæåðүүäèéí
àëü àëèíä íü үíýí çөâ, îéëãîìæòîé, òîäîðõîé ìýäýýëýë àâàõ õýðýãöýý áàéíãà
áàéäàã.
3. Òөëөөëөõ үүðýã: Áүõ òүâøíèé ìåíåæåðүүä өөð өөðèéí õàðèóöñàí áóþó
õàðúÿàëàãäàõ ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãà, òàñàã íýãæèéã òөëөөëäөã.
Øèéäâýðòýé õîëáîîòîé үéë àæèëëàãàà:
1. Ñàíàà÷èëãàòàé áàéõ: Àæëûí ãүéöýòãýëèéã ñàéæðóóëàõûí òóëä íөөöèéã үð
өãөөæòýé àøèãëàõ øèíý àðãà çàì, øèíý òåõíîëîãè, çîõèîí áàéãóóëàõ øèíý àðãà
áàðèëûã öàã ÿìàãò ýðýëõèéëýõ íü ìåíåæåðèéí ¿¿ðýã þì. ̺í àøèãëààãүé
äîòîîä íөөö áîëîìæ, ãàäààä îð÷èíä øèíýýð үүñýõ áîëîìæ, íөõöөë áàéäëûí
өөð÷ëөëò, øèíý ñàíàà, òóðøëàãûã áàéíãà ñóäàëæ, áàéãóóëëàãûí өðñөëäөõ
÷àäâàðûã ñàéæðóóëàõ ÿâäàë áîëíî.
2. Áýðõøýýëèéã àðèëãàõ: Òóëãàìäñàí àñóóäàë áýðõøýýëèéã òóõàé áүðò íü
øèéäâýðëýæ, үéë àæèëëàãààã õýâèéí ÿâóóëàõ íөõöëөөð õàíãàõ ¿¿ðýã áîëíî.
3. Íөөö õóâààðèëàõ: ͺºöèéí îíîâ÷òîé õóâààðèëàëò, үð өãөөæòýé àøèãëàëò,
үéë àæèëëàãààíû òýíöâýðò áàéäëûã õàäãàëàõ ¿¿ðýã áîëíî.
4. Çөâøèëöөõ: Ìåíåæåð çºâøèëöëèéã óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ ¿¿ðýãòýé. ¯¿íä:
• үë îéëãîëöîë, ýñâýë çөð÷èë үүññýí үåèéí çөâøèëöөë
• çîðèëãîäîî õүðýõ, үéë àæèëëàãààíû ãүéöýòãýëèéã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîòîé
õàìòûí àæèëëàãàà
• áàéãóóëëàãûí ãàäààä îð÷èíòîé õàðèëöàõ õàðèëöààí äàõü çөâøèëöөë
Ìåíåæåðèéí óð ÷àäâàðóóä
Óð ÷àäâàð ãýäýã íü ìýäëýã, ìýäýýëýë, äàäëàãà, òóðøëàãà, òîäîðõîé áàéð ñóópü
äýýð òóëãóóðëàí үр дүнд хүрэх чадавхи юм. Товчоор àæèë үүðãèéã үð өãөөæòýé
ãүéöýòãýí үð äүíä õүðãýõ ÷àäàâõè ãýæ õýëæ áîëíî. Ìåíåæåð äàðààõ óð
÷àäâàðóóäûã ýçýìøñýí áàéõ íü ç¿éòýé ãýæ ¿çäýã. ¯¿íä:
• Òåõíèêèéí óð ÷àäâàð
• Õàðèëöààíû óð ÷àäâàð
• Õүíòýé àæèëëàõ óð ÷àäâàð
• Ñýòãýëãýýíèé óð ÷àäâàð
• Øèéäâýð ãàðãàõ óð ÷àäâàð
• Îíîëûí óð ÷àäâàð
Òåõíèêèéí óð ÷àäâàð: Àæèë үүðãèéã ãүéöýòãýõ ìýäëýã, óð äүé, òóðøëàãà, үéë
àæèëëàãààíä øààðäëàãàòàé íөөöèéã үð өãөөæòýé àøèãëàõ ìýðãýæëèéí
÷àäâàðûí íèéëáýð öîãö,
Õàðèëöààíû óð ÷àäâàð: Áóñäàä îéëãîìæòîéãîîð ñàíàà áîäëîî èëýðõèéëýõ,
áүðýí çөâ îéëãîëöñîí ýñýõýý íÿãòëàõ ÷àäàâõè
Õүíòýé àæèëëàõ óð ÷àäâàð: Õүìүүñòýé õàìòðàí àæèëëàõ, áóñäûã îéëãîõ,
áóñàäòàé õàðüöàõ ÷àäàâõè .
Ñýòãýëãýýíèé óð ÷àäâàð: Àñóóäàë áýðõøýýëèéã øèéäýõýä øèíæëýõ óõààíû
õàíäëàãà, ìåíåæìåíòèéí àðãà àðãà÷ëàëóóäûã àøèãëàõ ÷àäàâõè
Øèéäâýð ãàðãàõ óð ÷àäâàð: Øèéäâýðèéí òүâøèí ÿíç áүð áàéæ áîëîõ ÷ øèéäâýð
áүõýí áàéãóóëëàãûí çîðèëãîä õүðýõýä ÷èãëýãääýã. Çөâ øèéäâýð ãàðãàæ ÷àääàã
áàéõ íü ñýòãýëãýýíèé óð ÷àäâàð õàðèëöààíû óð ÷àäâàð, õүíòýé àæèëëàõ óð
÷àäâàðûã øààðääàã
Îíîëûí óð ÷àäâàð: Áàéãóóëëàãûí õýñýã íýãæ áүðèéí үéë àæèëëàãààã
áàéãóóëëàãûí çîðèëãîä õүðýõ үéë àæèëëàãààíä íýãòãýí ÷èãëүүëýõ ÷àäàâõè
Ìåíåæåðèéí óð ÷àäâàð áà ìåíåæìåíò
Ìåíåæåðèéí үéë àæèëëàãààíû ¸ñ çүé
Èõýíõ ñóäàëãààíóóä õóâü õүí áàéãóóëëàãûí ñ çүé, ýäèéí çàñãèéí үð àøãèéí
õîîðîíä ýåðýã õàðèëöàí õàìààðàë áàéäãèéã íîòîëäîã. Ýð¿¿ë ìýíäèéí
áàéãóóëëàãà ýñâýë òàñàã, íýãæèéã óäèðäàõ үéë àæèëëàãààíû ñ çүéí õýì
õýìæýýã “Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóõàé õóóëü”, áóñàä õóóëü òîãòîîìæ áîëîí “Ýìíýëãèéí
ìýðãýæèëòíèé ñ ç¿éí õýì õýìæýý, ñ ç¿éí õîðîîíû ä¿ðýì, æóðàì áàòëàõ òóõàé”
Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéäûí 2006 îíû 135 òîîò òóøààëä íèéö¿¿ëýí ãàðãàíà.
Áàéãóóëëàãóóäàä өөðèéí үéë àæèëëàãààíä áàðèìòëàõ ñ çүéí õýì õýìæýýã
áè÷ãýýð èëýðõèéëæ, ìөðäëөã áîëãîõ íü òүãýýìýë áөãөөä ýíý íü àæèëëàãñäûí ñ
çүéí àñóóäàë áýðõøýýëèéã øèéäâýðëýõýä çàì çààõ, ñ çүéí àñóóäëààðõ
áàéãóóëëàãûí áàéð ñóóðèéã òîäîðõîéëîõ, áàéãóóëëàãûí çөâ ãýæ үçýæ áàéãàà үéë
àæèëëàãààã äýìæèõ үүðýãòýé.
Äýýä òүâøíèé ìåíåæåð
Äóíä òүâøíèé ìåíåæåð
Àíõàí øàòíû ìåíåæåð
Óð ÷àäâàðûí õýðýãöýý
Ìåíåæåðèéí ñ çүéí íèéòëýã õýì õýìæýý:
Ìåíåæåðèéí ñ çүéí íèéòëýã õýì õýìæýýíä äàðààõ àñóóäëóóä îðíî. ¯¿íä:
• õóóëü, äүðýì æóðìûí õүðýýíä үéë àæèëëàãààãàà ÿâóóëàõ,
• çîðèëãî òîäîðõîéëæ, àæëàà òөëөâëөõäөө óðò õóãàöààãààð áàðèìæààëàõ
• үíýò çүéëñ, үíýëýìæèéã áàéíãà ñàéæðóóëàõ,
• áàéãóóëëàãà äàõü ñ çүéä íèéöñýí ýåðýã óóð àìüñãàë, ñî¸ëûã äýìæèõ,
• àæëûí îð÷íû ÷àíàðûã áàéíãà ñàéæðóóëàõ,
• õүí áүðò àäèë òýãø õàíäàõ,
• õóâü õүìүүñ, õýñýã íýãæèä òîäîðõîé õýìæýýãýýð áèå äààí àæèëëàõ
áîëîìæèéã îëãîõ,
• àæèëëàãñäûí èðýýäүé, óð ÷àäâàðûí өñөëòèéã äýìæèõ,
• ãүéöýòãýëèéã үíýëýõäýý áîäèò үð äүíä òóëãóóðëàõ,
• áóñäàä өөðèéí ãýñýí ñàíàë øүүìæëýë áàéæ áîëîõûã õүëýýí çөâøөөðөõ,
• ýðõ ìýäëýý õýòðүүëýí àøèãëàõààñ çàéëñõèéõ,
• ìýäýýëëèéã áóðóóãààð àøèãëàõãүé áàéõ,
• áóðóó îéëãîëò òөðүүëýõүéö үéëäëýýñ çàéëñõèéõ,
• áóñäûí öàãèéã äýìèé үðýõãүé áàéõ,
• áàðèìò áè÷ãèéã үíýí çөâ, íÿìáàé õөòëөõ.
Ìåíåæåðèéí ñ çүéòýé õîëáîîòîé óð ÷àäâàðóóä:
1. Àñóóäàë áýðõøýýëèéí ¸ñ çүéí òàëûã òóõàé áүðò íü îëæ õàðäàã, çөâ çàäëàí
øèíæèëæ ÷àääàã áàéõ,
2. Ñàéòàð áîäîæ, òóíãààñàí,ñ çүéí õóâüä õàìãèéí çөâ, äóóðèàë áîëîõóéö
øèéäëèéã îëæ, áàéãóóëëàãûí äîòîîä áîëîí ãàäààä үéë àæèëëàãààíä
õýðýãæүүëæ ÷àääàã áàéõ,
3. Áóñäàä өөðèéí ¸ñ çүéí õýì õýìæýý, үíýëýìæèéã çөâ èëýðõèéëæ, áóñäûã ¸ñ
çүéä ñàíàà òàâèõ, áîäîæ òóíãààí ýðãýöүүëýõýä õүðãýäýã áàéõ,
4. Çөâ, øóäàðãà ñ çүé áүõèé óóð àìüñãàë, àæëûí îð÷íûã áèé áîëãîæ, òүүíèéãýý
áàéíãà ñàéæðóóëæ, áàéãóóëëàãûí àæèëëàãñàä, õýðýãëýã÷èä, áóñàä õàðüöàã÷
òàëóóä, íèéãýìòýé õàðüöàõ õàðüöààíä õàðèóöëàãûí óõàìñðûã øèíãýýäýã
áàéõ